Introductie

Soms sta je op scherp zonder te weten waarom. Je bent in een veilige ruimte, er is geen direct gevaar, en toch voelt je adem hoog, je schouders gespannen en je blik voortdurend op zoek naar dreiging. In bokstherapie zien we dit als een lichamelijke reactie die niet ontstaat uit denken, maar uit voelen. Het is het domein van neuroceptie: het onbewuste systeem waarmee het lichaam voortdurend inschat of het veilig, bedreigd of overweldigd is.
De boksring, als spatiële begrenzing, wordt een plek van aanwezigheid – niet van prestatie

Neuroceptie en de drie toestanden van het autonome zenuwstelsel

Volgens de polyvagaaltheorie zijn er drie hoofdrichtingen van reactie:

• Ventrale vagale staat – rust, verbondenheid, regulatie en reflectie

• Sympathische activatie – vecht- of vluchtreactie, verhoogde alertheid, spanning of woede

• Dorsale vagale toestand – bevriezing, dissociatie, leegte of verdoofdheid

Bij mensen met trauma of chronische disregulatie is de neuroceptie vaak verkeerd afgesteld, waardoor het systeem onterecht gevaar detecteert en verdedigingsreacties activeert.

Als het interne alarmsysteem te gevoelig is

Een verkeerd afgestelde neuroceptie lijkt op een overgevoelig alarmsysteem. Neutrale blikken worden als dreigend ervaren, zachte correcties als afwijzing, en nabijheid als risico. Dit patroon ontstaat vaak bij hechtingstrauma of vroegkinderlijke afwijzing, waarbij het zenuwstelsel leert dat alertheid altijd nodig is. Zelfs in veilige situaties blijft het lichaam hypergevoelig voor signalen die lijken op eerdere dreiging.

De rol van bokstherapie bij herafstelling

Bokstherapie richt zich niet alleen op fysieke techniek, maar ook op afstemming. De bokstherapeut fungeert als co-regulator: een veilige ander in een vaak onveilig ervaren wereld. Door ritmische beweging, ademregulatie, nabijheid, afgestemde blik en stemgebruik ontstaat een omgeving waarin het lichaam veiligheid opnieuw kan leren herkennen. Tijdens padswerk wordt bijvoorbeeld benoemd wat er goed gaat (“Je voeten blijven stevig staan”), waardoor het zenuwstelsel erkenning ervaart in plaats van correctie. In herstelmomenten wordt de ademhaling vertraagd, zodat het lichaam kan schakelen naar rust. Door herhaling leert het systeem opnieuw: dit is contact zonder dreiging.

Neuroceptie en de vijf bouwstenen van ervaring

In sensorimotorische therapie onderscheiden we vijf bouwstenen: cognitie, emotie, zintuigen, innerlijke sensaties en beweging. Neuroceptie werkt vooral via zintuiglijke signalen en innerlijke gewaarwording. Door deze signalen in de boksring bewust te koppelen aan beweging, leert de deelnemer beter zijn of haar toestand herkennen én reguleren.

Een lichaam dat weer mag vertrouwen

Een goed afgestelde neuroceptie zorgt ervoor dat het lichaam niet alleen op gevaar reageert, maar ook op signalen van veiligheid. Het stelt je in staat te ontspannen, je te laten dragen en te reageren in plaats van te overleven. Bokstherapie biedt een belichaamde weg naar dat vertrouwen – in actie, onder druk, in contact.

Reflectievraag

Welke signalen van veiligheid herkent jouw lichaam vandaag al, en hoe zou je die vaker ruimte kunnen geven?