Inleiding

Soms voelt het leven alsof je wordt meegesleurd door een rivier waar je geen controle over hebt. Je lichaam reageert, je emoties golven op en neer, maar jij zit ergens achterin, toeschouwer van je eigen verhaal. In die momenten lijkt de mogelijkheid om zelf richting te kiezen — om te sturen — verdwenen. Herstel van agency gaat over het terugvinden van die plek aan het roer. Het is het moment waarop lichaam, geest en ziel weer samenvallen in de ervaring.

Ik ben aanwezig, ik kan kiezen, ik mag handelen.

Herstel van agency in de therapiecontext

In bokstherapie en sensorimotor therapie is dit geen abstract idee, maar een tastbaar proces. Het gebeurt in de kleine bewegingen, de vertraagde adem, het bewust plaatsen van je voeten. Agency wordt hersteld wanneer iemand merkt dat het lichaam niet langer alleen automatisch reageert, maar weer in dienst staat van de eigen wil, keuze en richting.

Wat is agency?

Agency betekent het vermogen om bewust keuzes te maken en doelgericht te handelen. In de therapiecontext verwijst het naar het innerlijke gevoel van invloed en regie over je eigen leven. Bij mensen met trauma, chronische spanning of dissociatie is dat vermogen vaak verstoord. Het lichaam kan bijvoorbeeld sneller bevriezen of vluchten dan dat het toelaat om bewust te reageren.

Herstel van agency betekent dat iemand opnieuw ervaart:

• Ik kan handelen in plaats van alleen reageren.

• Ik heb opties, zelfs in stressvolle of emotioneel geladen situaties.

• Ik ben verbonden met mijn lichaam en kan erop vertrouwen.

Agency in bokstherapie

In de boksring wordt agency zichtbaar en voelbaar. Iemand die eerst aarzelde om te slaan, durft een gerichte stoot te geven. Iemand die altijd terugdeinsde, zet ineens een stevige pas naar voren. Dit zijn geen losse sportprestaties, maar belichaamde momenten van herstel.

Binnen bokstherapie wordt gewerkt met:

• Vertragen en voelen: herkennen van automatische reacties, zoals spanning in schouders of een verstijfde ademhaling.

• Bewust kiezen: beslissen wanneer en hoe je beweegt.

• Fysiek vormgeven: de keuze belichamen via stoten, stappen en positioneren in de ring.

Door fysieke actie te koppelen aan innerlijke besluitvorming wordt agency versterkt op zowel lichamelijk, emotioneel als cognitief niveau.

Sensorimotor therapie en agency

Sensorimotor therapie sluit hier naadloos op aan. Het richt zich op het waarnemen van lichaamssignalen (tracking), het reguleren van overlevingsreacties en het stapsgewijs uitbreiden van handelingsruimte. In deze context is herstel van agency geen mentale overtuiging, maar een somatisch anker: het lichaam weet dat het weer kan bewegen, kiezen en reageren zonder overweldigd te raken.

Zingeving in het herstel van agency

Agency herstellen gaat verder dan praktische vaardigheden of symptoomreductie. Het raakt aan een diepere laag: het herwinnen van het gevoel dat je leven van jou is. Dit kan betekenen dat iemand zich opnieuw veilig voelt in contact, of dat een eerder ondenkbare stap — oogcontact, een stevige ademhaling, een heldere grens — ineens wél mogelijk wordt.

In deze momenten zie je in de boksring iets oplichten: de mens die weer thuiskomt in eigen lijf. Zoals filosoof Emmanuel Levinas zou zeggen, is dit het moment waarop je niet alleen bestaat, maar ook antwoordt — aan jezelf en aan de ander.

Reflectievraag

Welke kleine keuze of beweging vandaag kan jou het gevoel geven dat je weer aan het roer staat van je eigen leven?

In de geestelijke gezondheidszorg wordt veel gesproken over afwijking, diagnose, herstel en ‘normale’ ontwikkeling.

Maar wat betekent dat eigenlijk – normaal zijn? En wie bepaalt die norm?

Binnen bokstherapie gaan we uit van een andere benadering. Wij zien gedrag niet als iets dat gemeten of gecorrigeerd moet worden, maar als een betekenisvol signaal. Elke fysieke reactie – van terugtrekking tot overactivatie – draagt een verhaal in zich. Vaak is dat verhaal ouder dan woorden, en leeft het voort in het lichaam. De Franse filosoof Emmanuel Levinas stelde dat het menselijke niet ligt in het verklaren van de ander, maar in het erkennen van diens anders-zijn. “De ander dwingt mij mijn wereld open te breken,” schreef hij. Zo bezien is ‘normaal’ geen objectieve maat, maar een grens tussen mij en de ander – een uitnodiging tot ontmoeting.

Bokstherapie biedt geen pasklare norm. Het is geen route naar een vooraf bepaald eindpunt, maar een uitnodiging om te voelen wie je bent, wat je lijf vertelt, en waar jouw grenzen en verlangens liggen. Dat proces verschilt per persoon. De bokstherapeut is daarbij geen beoordelaar, maar een getuige. Iemand die meebeweegt, afstemt en ruimte houdt.

Zo verschuift de vraag van:

“Hoe word ik weer normaal?”
naar:
“Wat in mij vraagt om aandacht, ruimte en erkenning?”

Die beweging – van oordeel naar aanwezigheid – vormt de kern van belichaamd herstel. In de ring komt er geen oordeel. Alleen adem, aanwezigheid, actie en stilte.

Daar ontstaat ruimte voor wie iemand werkelijk is – niet ondanks, maar dankzij de unieke sporen van het leven.

Verbinding met andere methodieken

De inzichten uit bokstherapie sluiten nauw aan bij sensorimotor therapy, waarin tracking van lichamelijke signalen centraal staat. Ook binnen mindfulness therapie wordt gewerkt aan aandacht en aanwezig zijn in het moment. Compassion Focused Therapy voegt daar de dimensie van mildheid en innerlijke vriendelijkheid aan toe. Samen vormen deze methodieken een stevige basis om trauma en ontregeling te benaderen vanuit lichaam én geest.

VERANTWOORDING

De tekst benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van de lezer in het interpreteren en toepassen van de aangeboden kennis, en moedigt aan tot een actieve, onderzoekende houding in het leerproces.

American Psychological Association – Agency and Self-Regulation