Als je lichaam zich terugtrekt en ontstaat hyperarousel

Soms is er geen explosie maar hypoaraosel. Geen drift, geen spanning, geen drama. Maar is er alleen leegte. Stilte. Iemand die niet meer weet wat te zeggen. Een blik die afglijdt. Een lichaam dat niets meer aangeeft. In de boksring noemen we dat geen weerstand, maar afwezigheid. En juist die afwezigheid vertelt iets belangrijks: het verhaal van hypoarousal. Hypoarousal is geen bewuste keuze. Het is wat het lichaam doet als alles te veel is geworden. Wanneer vechten of vluchten geen optie meer is. Wanneer het lichaam besluit zich terug te trekken uit contact – puur om te overleven. In deze blog lees je hoe deze toestand zich manifesteert in Boks Therapie. En vooral: hoe we iemand met aandacht, zachtheid en beweging kunnen helpen terugkeren naar het hier en nu.

Wat gebeurt er bij hypoarousal?

Hypoarousal betekent letterlijk: onder-activatie. Het zenuwstelsel schakelt terug. Dat gebeurt via het dorsale vagale systeem, het deel van het autonome zenuwstelsel dat zorgt voor bevriezing en stilstand. Mensen in deze toestand voelen zich vaak leeg, vlak of verdoofd. Niet omdat ze geen emoties hebben, maar omdat hun systeem het niet aankan. De ademhaling wordt oppervlakkig. De spieren verslappen. De vitaliteit lijkt verdwenen. Dit is geen zwakte. Integendeel: het is een diep, beschermend mechanisme. Vaak ontstaan in situaties waarin voelen te pijnlijk was. Het lichaam koos voor overleving, niet voor verbinding.

Hoe herken je hypoarousal?

Hypoarousal is subtiel. Daardoor wordt het vaak over het hoofd gezien. Maar er zijn duidelijke signalen. In de boksring valt het op wanneer iemand:
plotseling stilvalt in een oefening
afwezig of glazig kijkt
met vlakke stem spreekt of helemaal niets zegt
nauwelijks beweegt of initiatief neemt
zegt: “ik voel niks” of “ik weet het niet meer”

Soms merk je het pas achteraf. Bijvoorbeeld door vermoeidheid, afwezigheid of moeite om terug te denken aan de sessie. Dit zijn geen tekenen van onwil. Ze duiden op een lichaam dat bescherming zoekt.

In bokstherapie reageren we niet met druk of prestatie. In plaats daarvan bieden we aanwezigheid. Geen extra prikkels, maar samen vertragen. Ten eerste begint dat bij oriëntatie. Wat zie je? Wat hoor je? Waar staan je voeten? Vervolgens voegen we zachte beweging toe. Licht contact via een pad. Een stap opzij. Gewoon samen blijven staan. Ook de adem biedt houvast. Samen ademen, rustig en geteld. Zonder iets te forceren. Soms is het voldoende om te landen. Zitten met je rug tegen een muur. Handen op de knieën. Voeten op de vloer. Deze kleine gebaren geven het lichaam een nieuw signaal: je bent veilig. Niet om iets op te lossen. Maar om ruimte te maken voor voelen.

Hypoarousal is geen zwakte

Vaak wordt hypoarousal verkeerd begrepen. Alsof iemand geen zin heeft. Of niet mee wil doen. Maar het tegenovergestelde is waar. Het lichaam heeft zichzelf uitgeschakeld om niet overweldigd te raken. Dat vraagt niet om correctie, maar om erkenning. Een bokstherapeut die dat begrijpt, ziet voorbij gedrag. En herkent: dit is overleven. Bokstherapie biedt dan geen oplossing, maar aanwezigheid. Juist dat maakt herstel mogelijk.

De rol van de trainer: co-regulatie in stilte

Bij hyperarousal is er vaak iets om op in te haken: actie, energie, expressie. Hypoarousal vraagt het lichaam iets anders. Geen tempo, maar vertraging. Geen aansturing, maar afstemming. De coach is rustig en fysiek aanwezig. Spreekt met zachte, ritmische stem. Stelt geen ingewikkelde vragen. Gebruikt lichaamstaal en adem om veiligheid te communiceren. Deze stille spiegel doet meer dan woorden kunnen. Soms is een kleine beweging voldoende. Soms een blik. En soms is het genoeg om er gewoon te zijn. Dat maakt co-regulatie mogelijk. Niet door iets te doen, maar door nabij te blijven. Hypoarousal komt vaak voort uit oude ervaringen. Herinneringen die het lichaam nog draagt, maar waar geen woorden voor zijn. Schaamte, afwijzing of machteloosheid. Te groot, te vroeg, te veel.

Tijdens een sessie kan een aanraking, een houding of een blik iets oproepen. Geen bewuste herinnering, maar een lichamelijke toestand. Het systeem schakelt uit voordat het overspoeld wordt. In bokstherapie roepen we deze herinneringen niet op. We bieden fysieke veiligheid. Zo leert het lichaam: dit moment is anders. Je hoeft niet terug. Je mag hier zijn.

Opbouwen van draagkracht

Herstel gaat niet over ‘doorgaan’ of ‘weer sterk zijn’. Het gaat over het langzaam leren dragen van wat je voelt. Fysiek, emotioneel, in contact. Deelnemers leren:

signalen van terugtrekking herkennen
in kleine stappen terugkeren naar het lichaam
oefenen met nabijheid en verbinding

Elke sessie is een kans om het venster van tolerantie iets te verruimen. Niet door prestatie, maar door herhaling, rust en betrouwbaarheid.

De stilte van hypoarousal is geen einde. Het is een begin. Een grens die vraagt om zorgvuldigheid en nabijheid. Soms is het genoeg dat iemand naast je komt staan. Zonder oordeel en zonder haast. In de boksring gebeurt herstel in beweging, in ritme. In vertraging. Elke sessie is een uitnodiging om opnieuw aanwezig te zijn. Niet met je hoofd, maar met je hele lichaam. Want zelfs als het lichaam stilvalt, spreekt het nog steeds. Als we leren luisteren naar die stilte, opent zich een weg naar herstel.

Reflectie voor de lezer

Wanneer voelde jij je voor het laatst ‘afwezig’ in je eigen lichaam?
Wat zou het voor jou betekenen om niet weg te hoeven gaan, maar zachtjes terug te mogen keren?

Between stimulus and respons there is a space. and in that space lies our freedom and our growth