Wat je lichaam vertelt in het contact

Introductie

Soms wordt pas zichtbaar in het lichaam wat jarenlang onuitgesproken bleef. Je staat tegenover een ander en ergens, diep in je vezels, trekt iets zich terug. De blik glijdt weg, de adem verkort zich, de schouders worden zwaarder. Het is geen rationele beslissing, maar een lichamelijk script dat ooit is geschreven. In de boksring, als spatiële begrenzing, wordt dat script voelbaar – en kan het, stap voor stap, herschreven worden.

Hechting: de blauwdruk van nabijheid

Hechtingspatronen ontstaan in de eerste levensjaren. Een ouder die voorspelbaar en liefdevol aanwezig is, leert het kind dat contact veilig is. Onvoorspelbaarheid, afwijzing of emotionele afwezigheid daarentegen zetten zich vast in het lichaam als spanning, vermijding of een constante alertheid. In latere relaties, ook in de therapieruimte, komen deze patronen vaak terug. In bokstherapie verschijnen ze niet in eerste instantie in woorden, maar in lichaamstaal: de manier waarop iemand kijkt, beweegt, stilstaat of reageert.

Hoe het lichaam hechtingspatronen onthult

In bokstherapie worden oude hechtingsreflexen zichtbaar in kleine, maar veelzeggende signalen zoals vermijdend oogcontact, terugtrekken bij toenadering of juist overmatig pleasen. Deze reacties komen voort uit het autonome zenuwstelsel en verlopen sneller dan bewuste gedachten. De term neuroceptie, geïntroduceerd door Stephen Porges, beschrijft deze automatische inschatting van veiligheid of gevaar. Dit systeem bepaalt in milliseconden of je openstaat voor verbinding, of juist de afstand bewaart.

Conceptuele verdieping: polyvagaal en hechting

De polyvagaaltheorie laat zien hoe het ventrale vagale systeem sociale verbondenheid mogelijk maakt. Wanneer dit systeem actief is, kan het lichaam ontspannen, luisteren en afstemmen. Bij hechtingstrauma is dit vaak moeilijk bereikbaar. Psychiater Gabor Maté benadrukt dat trauma ook gaat over wat er ontbrak: afstemming, bevestiging, bescherming. In bokstherapie wordt juist dat geoefend – niet via analyse, maar via fysieke interactie in een veilige setting.

Boksen als relatie in actie

Bokstherapie is een voortdurende dialoog in beweging. Tijdens padswerk is er een constante wisselwerking: kijken, wachten, reageren, durven naderen en weer afstand nemen. Deze micro-momenten vormen de leerschool waarin oude patronen kunnen verschuiven. De bokstherapeut fungeert als co-regulerende ander: voorspelbaar, nabij zonder druk, stevig zonder oordeel. De boksring, als spatiële begrenzing, wordt een plek van aanwezigheid – niet van prestatie.

Herstel van binnenuit

Als het lichaam leert dat nabijheid veilig is, kan het nieuwe keuzes maken. Blijven staan waar je vroeger vluchtte, contact toelaten waar je eerder sloot. Dit herstel vindt plaats in de vezels, niet in abstracte theorie. Iedere stap, ademhaling en stoot wordt een oefening in aanwezig blijven bij jezelf én bij de ander.

Reflectie

Hechting raakt aan de kern van ons bestaan. De vraag “Mag ik er zijn in relatie tot een ander?” is niet alleen psychologisch, maar ook existentieel. Wanneer het lichaam die vraag met een onvoorwaardelijk ‘ja’ kan beantwoorden, opent zich een werkelijkheid van vertrouwen, nabijheid en vrijheid. Zoals Martin Buber het verwoordde: “Alle werkelijke leven is ontmoeting.” In bokstherapie begint die ontmoeting niet met woorden, maar met het lichaam dat durft te blijven staan.

In de geestelijke gezondheidszorg wordt veel gesproken over afwijking, diagnose, herstel en ‘normale’ ontwikkeling.

Maar wat betekent dat eigenlijk – normaal zijn? En wie bepaalt die norm?

Binnen Boks Therapie gaan we uit van een andere benadering. Wij zien gedrag niet als iets dat gemeten of gecorrigeerd moet worden, maar als een betekenisvol signaal. Elke fysieke reactie – van terugtrekking tot overactivatie – draagt een verhaal in zich. Vaak is dat verhaal ouder dan woorden, en leeft het voort in het lichaam. De Franse filosoof Emmanuel Levinas stelde dat het menselijke niet ligt in het verklaren van de ander, maar in het erkennen van diens anders-zijn. “De ander dwingt mij mijn wereld open te breken,” schreef hij. Zo bezien is ‘normaal’ geen objectieve maat, maar een grens tussen mij en de ander – een uitnodiging tot ontmoeting.

Bokstherapie biedt geen pasklare norm. Het is geen route naar een vooraf bepaald eindpunt, maar een uitnodiging om te voelen wie je bent, wat je lijf vertelt, en waar jouw grenzen en verlangens liggen. Dat proces verschilt per persoon. De bokstherapeut is daarbij geen beoordelaar, maar een getuige. Iemand die meebeweegt, afstemt en ruimte houdt.

Zo verschuift de vraag van:

“Hoe word ik weer normaal?”
naar:
“Wat in mij vraagt om aandacht, ruimte en erkenning?”

Die beweging – van oordeel naar aanwezigheid – vormt de kern van belichaamd herstel. In de ring komt er geen oordeel. Alleen adem, aanwezigheid, actie en stilte.

Daar ontstaat ruimte voor wie iemand werkelijk is – niet ondanks, maar dankzij de unieke sporen van het leven.