Introsectie

Enkelvoudig trauma laat sporen achter die je verstand soms niet meer herkent, maar je lichaam des te meer. Eén ingrijpende gebeurtenis kan zich vastzetten in ademhaling, spierspanning en reflexen. In bokstherapie wordt deze opgeslagen spanning niet alleen herkend, maar ook in beweging gebracht. Waar woorden tekortschieten, vertelt het lichaam zijn verhaal – via ritme, kracht en gecontroleerde actie.

In de ring ontstaat ruimte om opnieuw te kiezen voor kracht in plaats van bevriezing.

Het moment dat zich in het lichaam nestelt

Wat is een enkelvoudig trauma?

Soms gebeurt er iets onverwachts – een ongeluk, een ingrijpend verlies, een plotselinge dreiging. Het is één moment, maar het lichaam weet het nog lang. De adem stokt, het hart slaat op hol, spieren spannen zich aan. Zelfs jaren later kan een geur, een geluid of een gebaar alles weer oproepen. We noemen dit een enkelvoudig trauma: één schokkende gebeurtenis die diep doordringt in het zenuwstelsel. Het kenmerk van een enkelvoudig trauma is dat er een duidelijke “voor” en “na” is. De gebeurtenis is voorbij, maar in het lichaam is iets achtergebleven. De hippocampus heeft de ervaring niet goed opgeslagen, waardoor de herinnering fragmentarisch of chaotisch wordt. De amygdala blijft alert, en de window of tolerance kan vernauwd raken: alledaagse prikkels worden als bedreigend ervaren.

DSM-5: Klinische omschrijving

Volgens de DSM-5 (het diagnostisch handboek voor psychische stoornissen) valt trauma onder de categorie Trauma- en Stressor-gerelateerde stoornissen. Voor een diagnose van posttraumatische stressstoornis (PTSS) is vereist:

• Herbeleving (intrusie): flashbacks, nachtmerries of intense emotionele reacties op triggers.

• Vermijding: vermijden van situaties, gedachten of gevoelens die herinneren aan het trauma.

• Negatieve veranderingen in stemming en cognitie: schuldgevoel, negatieve overtuigingen over jezelf of de wereld, geheugenproblemen.

• Verhoogde arousal/reactiviteit: prikkelbaarheid, slaapproblemen, hyperalertheid.

Symptomen moeten minstens één maand aanwezig zijn en leiden tot significante beperkingen in functioneren. Voor acute stressstoornis geldt een kortere duur (3 dagen tot 1 maand).
Bron: PTSD – DSM-5 criteria (ptsd.va.gov)

Somatische overblijfselen van trauma

Bij enkelvoudig trauma zie je vaak:

• Lichamelijke spanningsreacties bij triggers

• Hyperactiviteit (vluchten) of woede-uitbarstingen (vechten)

• Freeze-reacties of emotionele afvlakking

• Slaapproblemen, paniek, flashbacks

Deze reacties zijn autonoom: ze gebeuren vóór het denken. Precies daar ligt de kracht van bokstherapie. Door het lichaam in beweging te brengen, ontstaat toegang tot de plek waar het trauma is opgeslagen. Tijdens padswerk of stoten op een kussen kan plots iets voelbaar worden. Niet als herinnering, maar als fysieke sensatie: een brok in de keel, trillende handen, tranen die opwellen. In plaats van vermijden of analyseren, wordt het lijf getuige van zichzelf.

Filosofische verdieping – Vrije wil en trauma

Een enkelvoudig trauma roept een diep filosofisch thema op: hoe vrij zijn we als ons lichaam reageert vóórdat we kunnen kiezen? In het denken van William James – grondlegger van de godsdienstpsychologie – wordt vrije wil niet gezien als absolute autonomie, maar als het vermogen tot keuze binnen beperking. Vrijheid begint niet met controle, maar met bewustzijn: het moment waarop iemand merkt “ik wil wegrennen, maar ik blijf”, of “ik voel boosheid, maar ik sla niet.”

Bokstherapie biedt een arena waarin dat bewustzijn geoefend wordt. Elke stoot is een mini-keuze. Ga ik voluit of houd ik in? Reageer ik op een impuls of voel ik eerst? De ring wordt een oefenruimte voor belichaamde wilskracht.

Bokstherapie bij enkelvoudig trauma – fysieke herprogrammering

1. Veiligheid creëren

• De sessie start met gronden: adem, houding, oogcontact.

• De trainer helpt het zenuwstelsel te kalmeren via co-regulatie.

• Er wordt afgestemd op het spanningsniveau van de dag.

2. Spanning opbouwen én doseren

• Er wordt gewerkt met opbouw in intensiteit (10–30–50%).

• Via ritme en ademhaling wordt gereguleerd of afgebouwd.

• Geen woorden nodig; het lichaam voert het gesprek.

3. Integratie en zingeving

• Na actie volgt vertraging: bodyscan, uitblazen, voelen.

• Vaak komt er ruimte voor reflectie, betekenis of emotie.

• De deelnemer ontdekt: “ik ben niet alleen wat me overkwam – ik ben ook wie nu beweegt.”

Harvard-verdieping

Harvard Health Publishing benadrukt dat somatic therapy – werken via lichaamsbewustzijn en fysieke actie – vaak noodzakelijk is om diep opgeslagen trauma te verwerken. Het lichaam wordt hierbij gezien als directe toegang tot het zenuwstelsel, waar alleen praten soms tekortschiet.
Bron: What is somatic therapy? – Harvard Health

Neuroplasticiteit in actie

Door herhaling van fysieke actie met bewuste aanwezigheid worden nieuwe verbindingen gelegd in het brein. Trauma verandert het zenuwstelsel – maar heling doet dat ook. In de boksring ontstaat ruimte voor wat Gabor Maté noemt: herstel van verbinding met jezelf. Bokstherapie biedt een veilige manier om te oefenen met grenzen, kracht, kwetsbaarheid en herstel. Niet als prestatie, maar als innerlijk proces. Het lichaam wordt niet langer de drager van een verleden, maar de bondgenoot in de toekomst.

Reflectievraag

Wanneer in jouw leven voelde jij je vrij, terwijl je toch spanning of angst ervoer? Kun je dat moment terughalen in je lichaam? Wat gebeurde er toen?

In de geestelijke gezondheidszorg wordt veel gesproken over afwijking, diagnose, herstel en ‘normale’ ontwikkeling.

Maar wat betekent dat eigenlijk – normaal zijn? En wie bepaalt die norm?

Binnen Boksfit Therapie gaan we uit van een andere benadering. Wij zien gedrag niet als iets dat gemeten of gecorrigeerd moet worden, maar als een betekenisvol signaal. Elke fysieke reactie – van terugtrekking tot overactivatie – draagt een verhaal in zich. Vaak is dat verhaal ouder dan woorden, en leeft het voort in het lichaam. De Franse filosoof Emmanuel Levinas stelde dat het menselijke niet ligt in het verklaren van de ander, maar in het erkennen van diens anders-zijn. “De ander dwingt mij mijn wereld open te breken,” schreef hij. Zo bezien is ‘normaal’ geen objectieve maat, maar een grens tussen mij en de ander – een uitnodiging tot ontmoeting.

Bokstherapie biedt geen pasklare norm. Het is geen route naar een vooraf bepaald eindpunt, maar een uitnodiging om te voelen wie je bent, wat je lijf vertelt, en waar jouw grenzen en verlangens liggen. Dat proces verschilt per persoon. De bokstherapeut is daarbij geen beoordelaar, maar een getuige. Iemand die meebeweegt, afstemt en ruimte houdt.

Zo verschuift de vraag van:

“Hoe word ik weer normaal?”
naar:
“Wat in mij vraagt om aandacht, ruimte en erkenning?”

Die beweging – van oordeel naar aanwezigheid – vormt de kern van belichaamd herstel. In de ring komt er geen oordeel. Alleen adem, aanwezigheid, actie en stilte.

Daar ontstaat ruimte voor wie iemand werkelijk is – niet ondanks, maar dankzij de unieke sporen van het leven.

VERANTWOORDING

Meer over de enkelvoudig trauma is te vinden via het netwerk van Trauma research foundation.

De tekst benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van de lezer in het interpreteren en toepassen van de aangeboden kennis, en moedigt aan tot een actieve, onderzoekende houding in het leerproces.