Inleiding

Cognitie wordt vaak gezien als iets dat zich alleen in het hoofd afspeelt: denken, analyseren, plannen. In bokstherapie wordt cognitie echter zichtbaar in het hele lichaam. Elke gedachte laat een spoor na in houding, ademhaling en beweging. Binnen sensorimotorisch werken wordt dit perspectief versterkt: denken is niet los te zien van voelen en bewegen. In de boksring komt dit tot uitdrukking in gespannen schouders, aarzelende stoten of juist het vermijden van contact. Door deze belichaamde vorm van cognitie serieus te nemen, ontstaat ruimte voor herstel en integratie.

“Het denken wortelt niet in het hoofd, maar in het lichaam dat ademt, beweegt en betekenis geeft.”

Cognitie als belichaamde ervaring

Cognitie wordt vaak gezien als iets van het hoofd: analyseren, redeneren en verklaren. Binnen sensorimotor therapy en bokstherapie kijken we anders. Denken is nooit los van het lichaam, maar altijd ingebed in ademhaling, houding en beweging. In de boksring wordt dat zichtbaar. Wie analyseert, verstijft. Wie controle zoekt, vertraagt. Cognitieve processen laten zich zien in gespannen schouders, oppervlakkige ademhaling of vermijdend oogcontact. Sensorimotorisch werken betekent dat deze signalen niet worden besproken als losse gedachten, maar gevolgd in hun lichamelijke expressie. Zo wordt cognitie tastbaar, zichtbaar en behandelbaar.

Lichaamsbewustzijn als tegenhanger van cognitieve controle

Veel mensen die “in hun hoofd zitten” doen dat niet uit puur intellectueel belang, maar uit bescherming. Cognitieve controle is vaak een afweermechanisme tegen onderliggende emoties. Sensorimotor therapy leert ons dat het lichaam deze discrepantie onthult. In bokstherapie wordt dit concreet: iemand die alles probeert te verklaren maar niet in beweging komt, ervaart het verschil tussen denken en doen. Door oefeningen als padswerk of positie-innemen wordt het lichaam uitgenodigd om de leiding te nemen. Zo leert iemand vertragen, voelen en handelen, zonder alles te hoeven verklaren.

Cognitieve schema’s en belichaamde overtuigingen

Binnen cognitieve therapieën staat het herkennen van negatieve overtuigingen centraal. Sensorimotor therapy voegt daar de laag van belichaming aan toe: overtuigingen zijn niet alleen mentale constructen, maar ook motorische patronen. In bokstherapie wordt dit zichtbaar: iemand die gelooft dat boosheid geen plaats mag hebben, laat dit zien in een zachte stoot of terugdeinzen. Door letterlijk ruimte in te nemen, een rechte houding te oefenen of een assertieve stoot te geven, krijgt het lichaam de kans om een nieuw cognitief script te schrijven. De verandering gebeurt niet via woorden, maar via ervaring.

Neuroceptie en cognitieve flexibiliteit

Stephen Porges laat in zijn polyvagaaltheorie zien dat de prefrontale cortex alleen goed functioneert bij een gevoel van veiligheid. Sensorimotor therapy sluit hierop aan: pas als het lijf zich veilig voelt, kan het brein flexibel reageren. In bokstherapie betekent dit dat veiligheid niet wordt besproken, maar belichaamd. Door ademhaling, ritme en duidelijke begrenzing ervaart het lichaam dat het kan bewegen en reageren zonder overspoeld te raken. Cognitie krijgt hierdoor opnieuw ruimte om te functioneren, niet als controle, maar als geïntegreerde kracht.

Integratie: betekenis geven aan het lijf

De laatste stap is integratie: wat liet het lichaam zien en hoe geeft het brein daar betekenis aan? Hier komt cognitie terug, niet als leidende, maar als samenbrengende functie. Een zin als “ik wilde die stoot geven, maar iets hield me tegen” vormt een ingang om patronen te herkennen. De sensorimotorische ervaring uit de ring krijgt een cognitieve bedding. Denken en voelen raken opnieuw verbonden. Zo ontstaat duurzame verandering: cognitie krijgt zijn plaats terug in het geheel van lichaam, emotie en beweging.

Verbinding met andere methodieken

De inzichten uit bokstherapie sluiten nauw aan bij sensorimotor therapy, waarin tracking van lichamelijke signalen centraal staat. Ook binnen mindfulness therapie wordt gewerkt aan aandacht en aanwezig zijn in het moment. Compassion Focused Therapy voegt daar de dimensie van mildheid en innerlijke vriendelijkheid aan toe. Samen vormen deze methodieken een stevige basis om trauma en ontregeling te benaderen vanuit lichaam én geest.

VERANTWOORDING

De tekst benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van de lezer in het interpreteren en toepassen van de aangeboden kennis, en moedigt aan tot een actieve, onderzoekende houding in het leerproces.

Meer over embodied cognition: Embodied cognition and its relevance to clinical practice – Frontiers in Psychology

Sensorimotor Psychotherapy Institute – Pat Ogden

.