Introsectie

Bokstherapie is een krachtige vorm van lichaamsgerichte gedragstherapie waarbij lichaam, trauma en regulatie samenkomen. Met het Sensorimotor Awareness Mapping (SAM)-model ontdekken cliënten hoe spanning, blokkades en bevriezingsreacties in het lichaam zijn opgeslagen. Door boksen te combineren met ademwerk en mindfulness ontstaat een veilige oefenruimte voor herstel, regulatie en nieuwe ervaringen.

Deze aanpak is geschikt voor therapeuten, coaches en lichaamsgericht werkenden die willen werken met trauma, spanningsklachten en emotieregulatie – en die het lichaam als ingang naar herstel willen gebruiken.

Compassie als therapeutisch uitgangspunt

Compassion Focused Therapy (CFT) is een benadering die mensen ondersteunt in het ontwikkelen van zelfcompassie als een vaardigheid die trainbaar is. De methode is met name waardevol voor cliënten die te maken hebben met gevoelens van schaamte, hardnekkige zelfkritiek of een negatief zelfbeeld. Naast therapeutische gesprekken worden er ervaringsgerichte oefeningen ingezet die helpen om gevoelens van warmte, veiligheid, aanvaarding en verbondenheid te versterken — zowel richting zichzelf als naar anderen toe. Bokstherapie is meer dan lichamelijke expressie: het is ook een oefening in mildheid, afstemmen en verdragen daar gaat Compassion Focused Therapy over. In dit proces speelt compassie een centrale rol. Niet alleen voor de ander, maar juist ook voor jezelf.

In het boeddhisme is het Pali-woord voor compassie: karuṇā. Het verwijst naar het vermogen om het lijden van anderen (en jezelf) te zien en de wens te voelen om dit te verlichten. In tegenstelling tot westerse opvattingen, maakt het boeddhisme geen fundamenteel onderscheid tussen compassie voor anderen en zelfcompassie – beide zijn uitingen van dezelfde innerlijke houding.

Zoals zenleraar Jack Kornfield het verwoordt:
“If your compassion does not include yourself, it is incomplete.”

Zelfcompassie en bokstherapie

Volgens psycholoog Kristin Neff bestaat zelfcompassie uit drie elementen:
– Mildheid voor jezelf in plaats van zelfkritiek
– Erkennen dat lijden onderdeel is van het mens-zijn (common humanity)
– Mindful aanwezig zijn bij moeilijke ervaringen, zonder erin te verdwijnen

In bokstherapie wordt deze zelfcompassie niet alleen besproken, maar belichaamd. Wat doe je als je geraakt wordt? Hoe reageer je als iets te dichtbij komt? Kun je voelen wat je grenzen zijn, en daarin blijven ademen? Deze vragen worden voelbaar in het lichaam – en dat is waar heling begint.

Compassiegerichte therapie: MBCL

Een bekende therapievorm waarin compassie systematisch wordt beoefend is Mindfulness-Based Compassionate Living (MBCL), ontwikkeld door psychiater Erik van den Brink en vipassana-trainer Frits Koster. Deze methode bouwt voort op MBSR en MBCT en helpt mensen om een vriendelijke houding ten opzichte van zichzelf te ontwikkelen, juist in tijden van stress, schaamte of innerlijke strijd.

Bokstherapie sluit hier nauw bij aan: terwijl MBCL het ‘binnenwerk’ benadert via meditatie en reflectie, voegt bokstherapie daar de fysieke ervaring aan toe. Wat je meditatief leert, oefen je in actie. Zo ontstaat een geïntegreerd proces van voelen, handelen en begrijpen.

Waarom dit relevant is in bokstherapie?

– Karuṇā is lichamelijk voelbaar: compassie is geen abstract begrip, maar een innerlijke houding die zich uit in gebaren, ritme, ademhaling en nabijheid.
– Zelfcompassie ontstaat in het moment: tijdens het padswerk leer je verdragen wat je normaal vermijdt – niet vanuit moeten, maar vanuit vriendelijke aanwezigheid.
– Therapie wordt relationeel: de begeleider is niet alleen een instructeur, maar een co-regulerende ander die veiligheid en mildheid belichaamt.
– Lichaam-geest integratie: de ring wordt een oefenplaats voor nieuwe manieren van reageren, denken en zijn.

Bokstherapie maakt voelbaar wat compassie in actie betekent. Door te leren luisteren naar lichaamssignalen, grenzen te respecteren en spanning te reguleren, ontstaat ruimte voor verandering. Het boeddhistische begrip karuṇā krijgt in de ring een belichaamde vorm – stevig, warm en uitnodigend.

Zie ook onze cursus bokstherapie in combinatie met deze Compassion Focused Therapy (CFT)

Inleiding
Bokstherapie is een krachtige vorm van lichaamsgerichte gedragstherapie. In de boksring komen lichaam, trauma en regulatie samen. Hier werken we met impliciete lichaamsemoties die verbonden zijn aan trauma. Beweging wordt therapeutisch ingezet om fysieke spanning, blokkades en bevriezingsreacties te herkennen, te begrijpen en te reguleren.

Het SAM-model
Het Sensorimotor Awareness Mapping-model laat zien hoe trauma wordt opgeslagen in het lichaam via spierspanning, ademhaling, bewegingspatronen en non-verbale signalen. Deze reacties zijn geen storingen, maar boodschappen die we in de ring leren lezen en hervormen.

Hyperarousal en hypoarousal
Trauma kan het zenuwstelsel vastzetten in hyperarousal (overactivatie) of hypoarousal (bevriezing). In bokstherapie leren cliënten hun eigen spanningsbalans herkennen en herstellen naar het ‘window of tolerance’.

Mindfulness en adem in de ring
Door mindfulness en ademwerk te combineren met boksen ontstaat een veilige oefenruimte voor het waarnemen, verdragen en reguleren van spanning. Adem wordt ingezet als anker en herstelmechanisme.

Derde generatie gedragstherapie
Bokstherapie integreert klassieke gedragstherapie (exposure) met mindfulness-based methoden zoals ACT. Cliënten leren aanwezig te blijven bij ongemak, te handelen vanuit waarden en nieuwe ervaringen op te doen.

Praktische toepassing
De training richt zich op therapeuten, coaches en lichaamsgericht werkenden die bokstherapie willen inzetten bij trauma, spanningsklachten en emotieregulatie.

In de geestelijke gezondheidszorg wordt veel gesproken over afwijking, diagnose, herstel en ‘normale’ ontwikkeling.

Maar wat betekent dat eigenlijk – normaal zijn? En wie bepaalt die norm?

Binnen bokstherapie gaan we uit van een andere benadering. Wij zien gedrag niet als iets dat gemeten of gecorrigeerd moet worden, maar als een betekenisvol signaal. Elke fysieke reactie – van terugtrekking tot overactivatie – draagt een verhaal in zich. Vaak is dat verhaal ouder dan woorden, en leeft het voort in het lichaam.

De Franse filosoof Emmanuel Levinas stelde dat het menselijke niet ligt in het verklaren van de ander, maar in het erkennen van diens anders-zijn. “De ander dwingt mij mijn wereld open te breken,” schreef hij. Zo bezien is ‘normaal’ geen objectieve maat, maar een grens tussen mij en de ander – een uitnodiging tot ontmoeting.

Bokstherapie biedt geen pasklare norm. Het is geen route naar een vooraf bepaald eindpunt, maar een uitnodiging om te voelen wie je bent, wat je lijf vertelt, en waar jouw grenzen en verlangens liggen. Dat proces verschilt per persoon. De bokstherapeut is daarbij geen beoordelaar, maar een getuige. Iemand die meebeweegt, afstemt en ruimte houdt.

Zo verschuift de vraag van:

“Hoe word ik weer normaal?”

naar:

“Wat in mij vraagt om aandacht, ruimte en erkenning?”

Die beweging – van oordeel naar aanwezigheid – vormt de kern van belichaamd herstel. In de ring komt er geen oordeel. Alleen adem, aanwezigheid, actie en stilte.

Daar ontstaat ruimte voor wie iemand werkelijk is – niet ondanks, maar dankzij de unieke sporen van het leven.

VERANTWOORDING

De tekst benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van de lezer in het interpreteren en toepassen van de aangeboden kennis, en moedigt aan tot een actieve, onderzoekende houding in het leerproces.

Kristin Neff – What is Self-Compassion?

Uitleg over de drie kerncomponenten van zelfcompassie.

Routledge – Mindfulness-Based Compassionate Living (MBCL)

Beschrijving van het MBCL-programma van Erik van den Brink & Frits Koster.

The Compassionate Mind Foundation – Over CFT

Informatie over de oorsprong en toepassing van Compassion Focused Therapy.

Harvard Health Publishing – The Healing Power of Self-Compassion

Een toegankelijke samenvatting van het belang van zelfcompassie in mentale gezondheid.

MBCL International – Resources en literatuur over compassiegerichte therapie