Introsectie

Relationeel trauma ontstaat wanneer herhaalde onveiligheid binnen relaties het vertrouwen in verbinding beschadigt. Het gaat niet alleen over herinneringen, maar ook over diepgewortelde overtuigingen in het lichaam: dat nabijheid gevaarlijk is, dat relaties pijn doen of dat jezelf laten zien risico betekent. In bokstherapie wordt deze geschiedenis niet ontkend, maar herschreven in een veilige, fysieke ontmoeting. Door beweging, ritme en afstemming ontstaat de mogelijkheid om nabijheid opnieuw te ervaren – zonder dwang, zonder verlies van autonomie.

Genezing begint waar aanwezigheid en veiligheid elkaar vinden.

Helen in contact, niet in afzondering

Wat is relationeel trauma?

Relationeel trauma ontstaat niet door één enkele gebeurtenis, maar door een herhaalde ervaring van onveiligheid binnen relaties. Het betreft situaties waarin vertrouwen werd beschadigd, nabijheid onvoorspelbaar of pijnlijk was, of waarin fundamentele behoeftes aan erkenning, geborgenheid en verbinding systematisch niet werden vervuld. Denk aan hechtingsproblemen, emotionele verwaarlozing, manipulatie of onveilige gezinsdynamieken. Het effect van relationeel trauma is vaak moeilijker te herkennen dan bij acute trauma’s. De littekens zitten niet alleen in herinneringen, maar ook in overtuigingen over het zelf en de ander. Verbinding wordt onveilig. Relaties worden vermeden of voortdurend getest. En het lichaam draagt de last van dat wantrouwen.

De sporen in het lichaam

Het zenuwstelsel leert via ervaring. Als nabijheid vroeger gepaard ging met afwijzing of gevaar, zal het lichaam alert reageren op toenadering. Er kunnen spanningen ontstaan bij oogcontact, aanraking of stilte. Het lijf bereidt zich voor op afweer, ook als er geen actuele dreiging is. Dit kan zich uiten in:

• gespannen schouders of nek
• oppervlakkige ademhaling
• moeite met ontspannen in contact
• overmatige controle of juist terugtrekken

Relationeel trauma leeft voort in de microreacties van het lichaam – in de kleinste gebaren, in het steeds weer terugtrekken of controleren.

Vrije wil en interpersoonlijke sporen

Filosofisch roept relationeel trauma vragen op over autonomie en afhankelijkheid. Kun je werkelijk vrij zijn als je lichaam voortdurend anticipeert op de ander? De filosoof Martin Buber stelt dat de mens pas echt tot zichzelf komt in de relatie met de ander: ‘Ik word aan het Gij’. Maar bij relationeel trauma is die ander vaak bron van angst of verwarring geweest. In bokstherapie ontstaat een oefenruimte waarin deze paradox tastbaar wordt. Het lichaam beweegt in nabijheid. Er is contact, zonder dwang.

Vrije wil wordt hier niet een rationele keuze, maar een fysieke ervaring: blijven, reageren, ademhalen – in relatie.

Bokstherapie als relationele praktijk

In bokstherapie wordt gewerkt in afstemming. De bokstherapeut is niet dominant of afwezig, maar aanwezig, betrouwbaar en voorspelbaar. Sessies worden opgebouwd rond herhaling, ritme en wederkerigheid. Er ontstaat een vorm van lichamelijk vertrouwen, waarin het zenuwstelsel geleidelijk leert: deze nabijheid is anders. De co-regulatie tussen trainer en deelnemer is essentieel. Zonder veel woorden wordt afgestemd op adem, houding en energie. Een zachte blik, een vertraging in tempo of een bewuste pauze kan al genoeg zijn om veiligheid voelbaar te maken. Het lichaam leert opnieuw: nabijheid hoeft niet te schaden.

Het lichaam als plek van ontmoeting

Relationeel trauma wordt niet geheeld in afzondering, maar in de ontmoeting. Bokstherapie biedt daarvoor een unieke ruimte: actief, fysiek, afgestemd. De bewegingen zijn niet gericht op prestatie, maar op presentie. Niet het resultaat telt, maar de relatie die ontstaat in het moment. In die relatie kan het lichaam nieuwe ervaringen opdoen. Niet door te praten over veiligheid, maar door het te belichamen. Soms betekent dat: één stap zetten, één stoot geven, één moment blijven – in contact.

Reflectievraag

Wat doet het met jouw lichaam als iemand echt aanwezig is – zonder oordeel, zonder haast? Kun je dat toelaten, of trekt er iets in jou zich terug?

In de geestelijke gezondheidszorg wordt veel gesproken over afwijking, diagnose, herstel en ‘normale’ ontwikkeling.

Maar wat betekent dat eigenlijk – normaal zijn? En wie bepaalt die norm?

Binnen bokstherapie gaan we uit van een andere benadering. Wij zien gedrag niet als iets dat gemeten of gecorrigeerd moet worden, maar als een betekenisvol signaal. Elke fysieke reactie – van terugtrekking tot overactivatie – draagt een verhaal in zich. Vaak is dat verhaal ouder dan woorden, en leeft het voort in het lichaam. De Franse filosoof Emmanuel Levinas stelde dat het menselijke niet ligt in het verklaren van de ander, maar in het erkennen van diens anders-zijn. “De ander dwingt mij mijn wereld open te breken,” schreef hij. Zo bezien is ‘normaal’ geen objectieve maat, maar een grens tussen mij en de ander – een uitnodiging tot ontmoeting.

Bokstherapie biedt geen pasklare norm. Het is geen route naar een vooraf bepaald eindpunt, maar een uitnodiging om te voelen wie je bent, wat je lijf vertelt, en waar jouw grenzen en verlangens liggen. Dat proces verschilt per persoon. De bokstherapeut is daarbij geen beoordelaar, maar een getuige. Iemand die meebeweegt, afstemt en ruimte houdt.

Zo verschuift de vraag van:

“Hoe word ik weer normaal?”
naar:
“Wat in mij vraagt om aandacht, ruimte en erkenning?”

Die beweging – van oordeel naar aanwezigheid – vormt de kern van belichaamd herstel. In de ring komt er geen oordeel. Alleen adem, aanwezigheid, actie en stilte.

Daar ontstaat ruimte voor wie iemand werkelijk is – niet ondanks, maar dankzij de unieke sporen van het leven.

VERANTWOORDING

De tekst benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van de lezer in het interpreteren en toepassen van de aangeboden kennis, en moedigt aan tot een actieve, onderzoekende houding in het leerproces.

Lees meer over relationeel trauma en lichaamsgerichte therapie op de site van het Attachment & Trauma Network.