Introsectie

Proces-trauma is de stille erosie van veerkracht. Het ontstaat niet door één schokkend moment, maar door jarenlange overbelasting, relationele onveiligheid of voortdurende afwijzing. Het sluipt langzaam binnen, ondermijnt het zenuwstelsel en nestelt zich in elke spier, ademhaling en gedachte. Omdat er geen duidelijk begin of einde is, blijft het lichaam gevangen in een subtiele, maar constante staat van aanpassing. In bokstherapie krijgt deze sluipende ontregeling de tijd en de ruimte die nodig is om opnieuw veiligheid, ritme en keuze te ervaren. Hier begint herstel niet met haast, maar met aanwezigheid.

Herstel groeit in de tijd die het lichaam toelaat.

Wat niet in één keer gebeurde, vraagt om tijd

Wat is proces-trauma?

Proces-trauma ontstaat niet door één duidelijke gebeurtenis, maar door een geleidelijke opeenstapeling van stress, onveiligheid of overweldiging. Het is een sluipend proces, waarin iemand zich langdurig heeft moeten aanpassen aan omstandigheden die het eigen zenuwstelsel ondermijnden. Voorbeelden zijn een jarenlange zorgsituatie, structurele overbelasting, relationele onveiligheid of voortdurende afwijzing.

In tegenstelling tot acute trauma’s is proces-trauma vaak minder zichtbaar. Er is geen schokkende gebeurtenis, maar een aanhoudende druk. Het lichaam ontwikkelt overlevingsstrategieën die chronisch worden. Vermoeidheid, uitputting, gevoelloosheid en het verlies van veerkracht zijn vaak het gevolg.

De lichamelijke uitputting van langzaam trauma

Proces-trauma laat sporen na in de regulatie van het zenuwstelsel. Omdat er geen duidelijk begin- of eindpunt is, blijft het lichaam alert, vermijdend of juist afgestompt. De draaglast groeit geleidelijk voorbij de draagkracht. Dit kan leiden tot chronische spierspanning, moeite met slapen, verminderde immuniteit, hartkloppingen of een vaag gevoel van onthechting. Het lichaam raakt langzaam vervreemd van zijn eigen signalen. Er is geen directe alarmbel, maar een voortdurende staat van overschrijding.

Filosofische benadering – de tijd als metgezel

Proces-trauma vraagt om een andere benadering van tijd. De Griekse filosoof Heraclitus zei: ‘Alles stroomt’. Maar in het lichaam van iemand met langdurige overbelasting lijkt die stroom gestagneerd. Er is geen voor of na, alleen doorgaan. Vrije wil lijkt te vervagen in het moeten. In bokstherapie wordt juist tijd herwonnen. Niet als kloktijd, maar als beleving. Elke sessie biedt ruimte om te voelen: waar ben ik nu? Wat heeft aandacht nodig? Door fysieke herhaling, ritme en afstemming ontstaat geleidelijk weer een besef van tempo, richting en keuze.

Bokstherapie bij proces-trauma – traagheid als kracht

Bij proces-trauma is vertraging essentieel. Er wordt gewerkt met zachte, ritmische bewegingen, bewuste ademhaling en gestructureerde opbouw. De deelnemer hoeft niet te presteren, maar te voelen. De oefeningen zijn gericht op het herstellen van contact met het eigen lichaam, stap voor stap. De bokstherapeut ondersteunt dit door aanwezig te blijven, zonder te forceren. De interactie is ritmisch, voorspelbaar en afgestemd. In plaats van opnieuw over grenzen te gaan, leert het lichaam: ik mag pauzeren. Ik mag voelen. Ik hoef het niet alleen te dragen.

Verwerking vraagt om ritme, niet om haast

Proces-trauma vraagt om herhaling, geduld en veiligheid. Het lichaam herkent ritme sneller dan woorden. Daarom is bokstherapie zo krachtig bij deze vorm van trauma. Niet omdat het iets ‘oplost’, maar omdat het iets herstelt: het gevoel dat er tijd is, dat je lichaam een plek is waar je opnieuw mag landen. Wat langzaam kapotging, mag langzaam geheeld worden. Niet sneller dan je lichaam toelaat. Maar wel in beweging, met aandacht, met kracht.

Reflectievraag

Waar in jouw leven moest je te lang doorgaan zonder rust? Wat zou het betekenen om dat tempo nu los te laten en je lichaam opnieuw te leren volgen?

In de geestelijke gezondheidszorg wordt veel gesproken over afwijking, diagnose, herstel en ‘normale’ ontwikkeling.

Maar wat betekent dat eigenlijk – normaal zijn? En wie bepaalt die norm?

Binnen Boks Therapie gaan we uit van een andere benadering. Wij zien gedrag niet als iets dat gemeten of gecorrigeerd moet worden, maar als een betekenisvol signaal. Elke fysieke reactie – van terugtrekking tot overactivatie – draagt een verhaal in zich. Vaak is dat verhaal ouder dan woorden, en leeft het voort in het lichaam. De Franse filosoof Emmanuel Levinas stelde dat het menselijke niet ligt in het verklaren van de ander, maar in het erkennen van diens anders-zijn. “De ander dwingt mij mijn wereld open te breken,” schreef hij. Zo bezien is ‘normaal’ geen objectieve maat, maar een grens tussen mij en de ander – een uitnodiging tot ontmoeting.

Bokstherapie biedt geen pasklare norm. Het is geen route naar een vooraf bepaald eindpunt, maar een uitnodiging om te voelen wie je bent, wat je lijf vertelt, en waar jouw grenzen en verlangens liggen. Dat proces verschilt per persoon. De bokstherapeut is daarbij geen beoordelaar, maar een getuige. Iemand die meebeweegt, afstemt en ruimte houdt.

Zo verschuift de vraag van:

“Hoe word ik weer normaal?”

naar:

“Wat in mij vraagt om aandacht, ruimte en erkenning?”

Die beweging – van oordeel naar aanwezigheid – vormt de kern van belichaamd herstel. In de ring komt er geen oordeel. Alleen adem, aanwezigheid, actie en stilte.

Daar ontstaat ruimte voor wie iemand werkelijk is – niet ondanks, maar dankzij de unieke sporen van het leven.

VERANTWOORDING

De tekst benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van de lezer in het interpreteren en toepassen van de aangeboden kennis, en moedigt aan tot een actieve, onderzoekende houding in het leerproces.

VERANTWOORDING

Lees meer over langdurige overbelasting en het lichaam op de site van het Trauma Center Trauma-Sensitive Yoga.