Introsectie

Meervoudig trauma ontstaat niet door één ingrijpende gebeurtenis, maar door een opeenstapeling van schokkende of onveilige ervaringen over langere tijd. Het is geen momentopname, maar een herhaling die zich diep in lichaam en geest vastzet. In bokstherapie wordt deze herhaling zichtbaar én voelbaar – en kan ze stap voor stap worden doorbroken.

Herstel begint waar overleven plaatsmaakt voor nieuwe beweging

Overleven in herhaling, helen in beweging

Wat gebeurt er bij meervoudig trauma?

In tegenstelling tot een enkelvoudig trauma, dat voortkomt uit één gebeurtenis, ontstaat meervoudig trauma door een reeks ervaringen die soms subtiel, soms extreem zijn, maar altijd ontregelend. Denk aan langdurige verwaarlozing, herhaald misbruik, pesten, oorlogservaringen of opgroeien in een onveilige omgeving. Het lichaam leert zich aan te passen. Overleven wordt een vaste modus, geen uitzondering. Het zenuwstelsel blijft in verhoogde paraatheid of sluit zich juist af. Herinneringen kunnen fragmenteren, identiteit kan diffuus worden. Gevolgen zijn vaak depressie, dissociatie, relatieproblemen of een gevoel van leegte.

Het lichaam als archief van herhaling

Meervoudig trauma laat diepe sporen na in het lichaam. Herhaalde activering van stresssystemen verandert de bedrading van het zenuwstelsel. De window of tolerance vernauwt, waardoor de kleinste prikkel kan leiden tot hyperarousal (paniek, woede, agitatie) of hypoarousal (verdoofdheid, dissociatie). Deze toestanden worden vaak niet als trauma herkend, juist omdat ze zo vertrouwd aanvoelen. Het lichaam went aan spanning, sluit zich af voor gevoel, of wordt juist overgevoelig. Schaamte, zelfverwijt en fundamentele onveiligheid nestelen zich in de lichamelijke ervaring.

Vrije wil onder druk – een filosofische blik

Bij meervoudig trauma lijkt vrije wil soms buiten bereik. Keuzes worden gestuurd door overlevingsstrategieën die ooit bescherming boden. Hoe vrij ben je nog, als je lichaam voortdurend reageert op oude dreigingen? De filosoof Emmanuel Levinas stelt dat ware vrijheid niet ligt in autonomie, maar in de ontmoeting met de ander. Pas wanneer iemand werkelijk wordt gezien, ontstaat ruimte voor nieuwe mogelijkheden. In bokstherapie gebeurt dit in de fysieke ontmoeting: veiligheid en afstemming vormen de basis om te kunnen zeggen: “Ik wil iets anders.”

Bokstherapie bij meervoudig trauma – ritme, relatie en regulatie

Herstel vraagt om vertraging, voorspelbaarheid en herhaling. In bokstherapie wordt de boksring een veilige oefenruimte voor:

• Veiligheid en predictabiliteit – vaste routines, duidelijke structuur en heldere grenzen.

• Ritme en regulatie – stoten in een regelmatig tempo helpen het zenuwstelsel zich te ordenen.

• Co-regulatie – de trainer is fysiek aanwezig en afgestemd, wat veiligheid en hechting bevordert.

• Expressie en begrenzing – leren waar kracht zit, en hoe die kracht gereguleerd kan worden.

Bokstherapie doet een beroep op zowel het lichaam als de ziel. Het leert iemand opnieuw voelen, kiezen en aanwezig zijn – niet in één moment, maar in een herhalende cyclus van actie en rust, spanning en integratie.

Het lichaam als plaats van herstel

In een lichaam dat jarenlang in overlevingsstand stond, moet veiligheid opnieuw geleerd worden. In bokstherapie begint dat met contact: met de grond, de adem, de ander. Daarna volgt beweging – niet als ontlading, maar als langzaam opgebouwde kracht. Door te boksen in eigen ritme en binnen eigen grenzen ontstaat een nieuwe ervaring. Het lichaam leert dat vluchten, bevriezen of vechten niet meer de enige opties zijn. Het leert: “Ik mag kiezen.”

Reflectievraag

Wanneer heb jij iets herhaald wat je eigenlijk niet wilde? Wat zou het betekenen als je lichaam daarin een nieuwe beweging zou mogen maken?

In de geestelijke gezondheidszorg wordt veel gesproken over afwijking, diagnose, herstel en ‘normale’ ontwikkeling.

Maar wat betekent dat eigenlijk – normaal zijn? En wie bepaalt die norm?

Binnen bokstherapie gaan we uit van een andere benadering. Wij zien gedrag niet als iets dat gemeten of gecorrigeerd moet worden, maar als een betekenisvol signaal. Elke fysieke reactie – van terugtrekking tot overactivatie – draagt een verhaal in zich. Vaak is dat verhaal ouder dan woorden, en leeft het voort in het lichaam. De Franse filosoof Emmanuel Levinas stelde dat het menselijke niet ligt in het verklaren van de ander, maar in het erkennen van diens anders-zijn. “De ander dwingt mij mijn wereld open te breken,” schreef hij. Zo bezien is ‘normaal’ geen objectieve maat, maar een grens tussen mij en de ander – een uitnodiging tot ontmoeting.

Bokstherapie biedt geen pasklare norm. Het is geen route naar een vooraf bepaald eindpunt, maar een uitnodiging om te voelen wie je bent, wat je lijf vertelt, en waar jouw grenzen en verlangens liggen. Dat proces verschilt per persoon. De bokstherapeut is daarbij geen beoordelaar, maar een getuige. Iemand die meebeweegt, afstemt en ruimte houdt.

Zo verschuift de vraag van:

“Hoe word ik weer normaal?”
naar:
“Wat in mij vraagt om aandacht, ruimte en erkenning?”

Die beweging – van oordeel naar aanwezigheid – vormt de kern van belichaamd herstel. In de ring komt er geen oordeel. Alleen adem, aanwezigheid, actie en stilte.

Daar ontstaat ruimte voor wie iemand werkelijk is – niet ondanks, maar dankzij de unieke sporen van het leven.

VERANTWOORDING

De tekst benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van de lezer in het interpreteren en toepassen van de aangeboden kennis, en moedigt aan tot een actieve, onderzoekende houding in het leerproces.

Meer over chronisch trauma en het zenuwstelsel vind je bij het: Sensorimotor Psychotherapy Institute van Pat Ogden.